SOHC ve DOHC Motor Nedir? Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?

Yeni bir araba arıyorsanız ve motor özelliklerine bakıyorsanız, muhtemelen SOHC veya DOHC gibi özelliklerin olduğunu görmüşsünüzdür. DOHC ve SOHC motor seçimine karar vermeden önce, bunların ne anlama geldiğini ve nasıl çalıştıklarını anlamanız gerekir. Bu yazımızda, görünüşte karmaşık olan bu terimlerin gizemini ortadan kaldıracağız ve her iki tasarımın artılarını ve eksilerini ele alacağız.

Arabalar kafa karıştırıcı olabilir; sıralı dört silindirli motorlardan V8'lere kadar çeşitli motor konfigürasyonları vardır. Dahası, motorlar eksantrik millerinin konumuna göre farklı sınıflara ayrılır. SOHC ile DOHC motor arasındaki fark, araba motorundaki eksantrik mili sayısıdır. SOHC, motorda tek bir eksantrik mili olduğunu, DOHC ise çift eksantrik mili olduğunu gösterir.

Eksantrik Milleri ve Valfler Nasıl Çalışır?

SOHC ve DOHC motor konfigürasyonlarını anlamadan önce, eksantrik milleri ve valfler (supaplar) hakkında bazı konuları bilmeniz gerekir.

Motorun içinde bir krank mili ve bir veya daha fazla eksantrik mili vardır. Krank mili, piston kollarına bağlıdır ve döndükçe pistonları hareket ettirir. Eksantrik mili ise supapları açıp kapatır. Triger kayışı veya zamanlama zinciri ise senkronizasyonu sağlamak için krank milini ve eksantrik mil(ler)ini birbirine bağlar.

Silindirlerin her birinde bir veya daha fazla emme ve egzoz valfi bulunur. Emme valfleri havanın (port enjeksiyon durumunda ayrıca yakıtın) silindirlere girmesine izin verirken, egzoz valfleri yanan gazların egzoz sistemine atılmasını sağlar. Eksantrik milinin üzerinde, her çalışma döngüsünde valfleri açan yumurta şeklinde loblar bulunur.

Piston aşağı doğru hareket ederken, eksantrik mili havanın silindirlere girmesine izin vermek için emme vaf(ler)ini açar. Piston yukarı doğru hareket etmeye başladığında, eksantrik mili emme valf(ler)ini kapatır. Mühendisler tarafından motor zamanlaması ve tüm dişlilerin çalışma konfigürasyonu buna göre ayarlanmıştır.

Ardından bujiler devreye girer ve silindirin içindeki hava-yakıt karışımını ateşleyerek pistonu aşağı doğru harekete zorlayan müthiş bir patlama yaşanır. Piston tekrar yukarı doğru hareket etmeye başladığında, eksantrik mili egzoz valf(ler)ini açarak yanmış egzoz gazlarının dışarı atılmasına izin verir. Bu döngü motor çalıştığı sürece tekrar eder.

Pistonların silindir içindeki aşağıya-yukarıya doğrusal hareketi krank milinin dönmesine neden olur. Krank mili, oluşan dönme kuvvetini şanzımana ve dolayısıyla tahrik tekerleklerine aktarır ve araç hareket eder.

Eksantrik Mili Tipleri

1900'lerin başlarında, bazı motor supapları düz başlı bir tasarıma sahipti. O zamanlar üstten supaplı (OHV / Overhead valve motor veya pushrod motor) terimi, silindir kapağında supapları olan motorları düz kapaklı tasarımlardan ayırmak için kullanılırdı. OHV motorlarda, eksantrik mili silindir bloğunun iç kısmında ve genellikle krank milinin hemen yakınında yer alır. Bu motorlar, emme ve egzoz supaplarını açmak için eksantrik mili ile hareket eden bir dizi itici çubuk (pushrod) ve külbütör kolları kullanır. Artık bu motor düzeneği otomotiv sektöründe kullanılmamaktadır.

Modern motorlarda kullanılan eksantrik mili düzeneği, üstten tek eksantrikli (SOHC) ve üstten çift eksantrikli (DOHC) motor olarak sınıflandırılmıştır. Her iki motor tipinde de eksantrik mil(ler)i silindir bloğuna konumlandırılmıştır.

SOHC Motor Nedir?

SOHC (Single Overhead Camshaft: Üstten Tek Eksantrikli Motor) motorların silindir kapağında yalnızca bir eksantrik mili bulunur. Motor tasarımına bağlı olarak, eksantrik mili, emme ve egzoz supaplarını açmak için ya külbütör kollarını ya da itici çubukları kullanır.

SOHC motorlarda tipik olarak silindir başına iki valf (bir egzoz ve bir emme) veya üç valf (bir emme ve iki egzoz) bulunur. Ancak Honda'nın 3.5L'si gibi silindir başına dört valf kullanan bazı SOHC motorlarda vardır.

"V" veya düz konfigürasyonlu SOHC motorların iki silindir kapağına sahip olduğunu belirtmekte önemlidir. Bu silindir kapaklarının her birinin içinde bir eksantrik mili vardır.

DOHC Motor Nedir?

DOHC (Double Overhead Camshaft: Üstten Çift Eksantrikli Motor) motorlarda, her silindir kapağında iki adet eksantrik mili bulunur. Eksantrik milleri yan yana yerleştirilmiştir. Eksantrik millerinden biri emme valflerini, diğeri ise egzoz valflerini çalıştırır. Bu işlem, egzoz ve emme işlemi üzerinde daha iyi kontrol ve daha fazla verimlilik sağlar.

Bu tasarıma sahip motorlarda silindir başına iki emme ve iki egzoz valfi vardır. Egzoz ve emme supaplarını açmak için itici çubukları ve lifterleri kullanır. İki sıraya sahip "V" tipi motorlarda dört eksantrik mili vardır. DOHC motorlar ayrıca bujinin yanma odasının tam ortasına yerleştirilmesine izin verir ve bu da verimli yanmayı destekler.

DOHC motorlar SOHC motorlardan daha sessiz çalışır ve daha yüksek motor devri (RPM) sağlar.

Hangisi Daha İyi? SOHC Veya DOCH?

SOHC ve DOHC motorların her ikisinin de avantajları vardır. DOHC motorlar daha iyi hava akışı sağlayarak çoğu sürüş koşulunda daha iyi performans sağlar. Öte yandan, SOHC motorlar daha az parçaya sahiptir ve bu da onları daha az karmaşık hale getirir. Her iki motorun avantajlarına bir göz atalım:

SOHC Motorun Avantajları

• Daha az parça sayısı ile bakım ve onarım maliyetleri daha düşüktür
• Daha az karmaşık yapısı ile üzerinde çalışmak daha kolaydır
• Daha düşük üretim maliyetleri
• Düşük hızlarda daha yüksek tork

Çok fazla performansı olmayan güvenilir bir motor arıyorsanız, SOHC muhtemelen sizin için doğru seçimdir!

DOHC Motorun Avantajları

Çift eksantrik miline sahip DOHC motorlar daha fazla beygir gücü üretir. Bu nedenle yeni arabaların çoğu bu teknolojiyi kullanır. Bunun nedeni, DOHC motorlarda silindir başına 4 valf kullanılmasıdır. Aracınızda performans ve verimlilik arıyorsanız DOHC motor daha iyi bir seçimdir.

• Motorda daha iyi hava akışı sağlar
• Geliştirilmiş beygir gücü ve yüksek tork
• Daha yüksek devirlere izin verir
• Değişken supap zamanlaması (VVT) gibi verimliliği artıran teknolojilere daha kolay uyum sağlar
• Daha sessiz ve pürüzsüz sürüş deneyimi yaşatır

Sonuç olarak, araç üreticileri kazananı DOHC motor olarak seçmiştir. Birkaç istisna olsa da, çoğu otomotiv markası daha hassas kontrole izin verdiği için yeni motorlarını DOHC konfigürasyonuna sahip olarak üretmektedir. DOHC motorlara VVT teknolojisini ve diğer yakıt tasarrufu sağlayan teknolojileri uygulamak daha kolaydır. Honda ise motorlarının çoğunda hala SOHC konfigürasyonunu kullanmaktadır.

SOHC ve DOHC Yakıt Verimliliği

Birçok sürücü, SOHC veya DOHC motorların hangisinin daha fazla yakıt tasarrufu sağladığını merak etmektedir. Cevap, araca ve motor tasarımına bağlıdır.

SOHC motorlar daha az hareketli parçaya sahip olduğundan ve güç tüketimi daha düşük olduğundan yakıt ekonomisinde bazı durumlarda daha avantajlı olabilir. Şanzıman, valf sayısı ve motor tasarımına göre bu durum değişebilir.

DOHC motorlar daha iyi hava akışı ve motor üzerinde daha hassas kontrol sağlar. Farklı teknolojiler ile yakıt verimliliği artırılabilir. Honda, yakıt tasarrufu sağlayan SOHC motorları ile övünürken Toyota birçok yönden daha verimli DOHC motorlar üretmektedir.