Motor Hava Sıcaklık Sensörü (IAT) Ne İşe Yarar?

Motor hava sıcaklık sensörü (IAT) nedir? Emme havası sıcaklık sensörü nasıl çalışır? Hava sıcaklık sensörü arıza belirtileri ve nedenleri nelerdir?

Emme Havası Sıcaklık Sensörü (Intake Air Temperature (IAT)) motora giren havanın sıcaklığını ölçer. Motor bilgisayarı (PCM) hava yoğunluğunu tahmin etmek için bu bilgiye ihtiyaç duyar. Böylece hava / yakıt karışımını dengeleyebilir. Soğuk hava sıcak havadan daha yoğundur ve karışımın düzgün olması için daha fazla yakıt gerekir. PCM, enjektörlerin açılma sürelerini uzatarak hava / yakıt oranını ayarlar.

OBD II öncesi araçlarda (1995 ve öncesi) bu sensör Air Charge Temperature (ACT), Vane Air Temperature (VAT), Manifold Charging Temperature (MCT), Manifold Air Temperature (MAT) ve Charge Temperature Sensor (CTS) olarak adlandırılıyordu.

 

Hava Sıcaklık Sensörü Nasıl Çalışır?

Hava Sıcaklık Sensörü, motora giren havayı ölçmek için genellikle emme manifolduna takılır. Bazı motorlar Kütle Hava Akış (MAF) Sensörünü veya Mutlak Basınç Sensörünü (MAP) kullanarak ölçüm yaparlar. MAP sensörünün dahili bir hava sıcaklık sensörüde bulunur. Bazı motorlarda birden fazla hava sıcaklık sensörü bulunabilir. (V6 ve V8 motorlar gibi birden fazla emme manifolduna sahipse)

Hava sıcaklık sensörü bir termistör olduğu için ısı etkisiyle direnci değişmektedir. Soğutma Sıvısı Sıcaklık Sensörü ile aynı mantıkta çalışır. PCM, sensöre bir voltaj gönderir (genellikle 5 volt) ve aldığı cevaba karşılık hava sıcaklığını hesaplar. Hava sıcaklığındaki değişikliklerle orantılı olarak geri dönen voltaj sinyali değişecektir. Çoğu hava sıcaklık sensörü, soğukken yüksek elektrik direncine sahip Negatif Sıcaklık Katsayılı (NTC) termistörlerdir. Bunlarda ısı arttıkça direnç düşer. Nadirende olsa bazıları tam tersi şeklinde çalışır. Bunlar ise Pozitif Sıcaklık Katsayılı (PTC) termistörler olarak adlandırılır. Yani ısı arttıkça dirençte orantılı olarak artar. Sensörün değişen direnci her defasında PCM'ye gönderilir.

Daha eski OBD II araçlarda (1995 ve öncesi) hava sıcaklık sensöründen gelen sinyal, soğuk çalıştırma enjektörünü (eğer varsa) açmak için de kullanılıyordu. Ayrıca, motor ısınana kadar EGR valfinin açılmasını geciktirmek için de bu sensörden faydalanılıyordu.

Hava sıcaklık sensörleri ayrıca, otomatik klima kontrol sistemlerinde de kullanılmaktadır. Yolcu bölmesindeki havanın sıcaklığını ve dış hava sıcaklığını izlemek için bir veya daha fazla hava sıcaklık sensörü kullanılır. Klima kontrol sistemi genellikle motor bölmesinin dışında bulunan ayrı bir dış hava sıcaklık sensörüne sahiptir. Bu nedenle motor ısısından etkilenmez. (Dış hava sıcaklık sensörü, genellikle ön panonun alt tarafındaki ızgaraya veya kaput alanının arkasına monte edilir.) Bu sensörlerin çoğu, motor hava sıcaklık sensörü ile tamamen aynı mantıkla çalışır. Bazı modeller yolcuların vücut ısısını ölçmek için kızılötesi sensör kullanır.

 

Hava Sıcaklık Sensörü Arıza Nedenleri

Hava sıcaklık sensörü, emme manifoldunda meydana gelen geri tepme nedeniyle bazen arızalanabilir. Emme manifoldu içindeki karbon ve yağ kirliliği de sensörün ucunu kapatarak, hava sıcaklığındaki ani değişikliklere daha az tepki vermesine neden olabilir. Ya da zamanla ömrünü tamamlayarak kendi kendine bozulabilir. Bu da yavaş tepki vermesine ya da hiç çalışmamasına neden olur.

Sensördeki gevşek veya kopuk elektrik bağlantılarından dolayı da bazı sorunlar yaşanabilir. Sensör ile PCM bağlantısı arasındaki devrede gevşeklik, kopukluk ve paslanma gibi etkenler meydana gelebilir.

 

Sensörün Arızalanması Durumunda Yaşanacak Semptomlar

Emme havası sıcaklık sensörü doğru şekilde çalışmıyorsa, PCM motor hava sıcaklığını bilemez. Havanın daha sıcak veya daha soğuk olduğunu düşünerek hava / yakıt karışımını yanlış hesaplayacaktır. Hava / yakıt karışımı zengin veya fakir kalacağından motorun çalışmasında düzensizlikler ve bununla beraber farklı sorunlar ortaya çıkacaktır.

Aracınızda soğuk çalıştırma enjektörü varsa ve PCM bu enjektörü çalıştırmak için hava sıcaklık sensörünü kullanıyorsa, aracın çalışmasında zorluklar yaşanabilir.

Arızalı bir hava sıcaklık sensörü, EGR valfinin çalışmasını da etkileyebilir, PCM, EGR valfinin ne zaman açılacağını belirlemek için hava sıcaklığını kullanır (genellikle motor suyu sıcaklık sensörünü kullanır).

Arızalı bir hava sıcaklık sensörü, 1996 ve daha yeni OBD II'li araçlarda bulunan Evaporatif (EVAP) Emisyon Sistemi'nin tamamlanmasını engelleyebilir.

Normalden daha sıcak okuyan hava sıcaklık sensörü, düşük yakıt koşullarına neden olur. Araç fakir kalacağından, yanma odasında patlatma riskini arttırır. Fazla yakıt tüketimine neden olur ve egzoz emisyon değerlerini arttırır.

Normalden daha soğuk okuyan hava sıcaklık sensörü, aracın zengin karışımla çalışmasına neden olur. Yakıt tüketimi ve egzoz emisyon değerleri artar.

Hava / yakıt karışımındaki dengesizlikler bazen sensörü işaret ediyor olsa da, aslında arıza başka bir sebepten kaynaklanabilir. Motor hava kaçakları veya tıkalı katalitik konvertör gibi nedenler, emme vakumunu ve hava akışını azaltacağı için sensörün normalden daha sıcak okumasına sebep olabilir.

 

Hava Sıcaklık Sensörü Arızasının Teşhisi

Sensör arızalandığı zaman genellikle bir arıza kodu üretir ve motor arıza lambasını yakar. Fakat, değerleri sadece düşük veya yüksek okuyorsa ya da kirlenmiş veya zayıf çalışıyorsa bir kod üretmez.

Hava sıcaklığı sensörünü kontrol etmenin en hızlı yolu, motor sıcakken hava sıcaklığı değerlerini soğutma suyu sıcaklık değerleri ile karşılaştırmaktır. Bunun için bir tarama aleti kullanılmalıdır. Hava sıcaklığı sensörü iyi durumdaysa soğutma suyu sıcaklık sensöründen birkaç derece daha soğuk olacaktır.

Sensörü sökün ve direncini ölçmek için iki ucuna ohmmetre bağlayın. Soğukken sensörün direncini ölçün. Ardından sensörün ucuna fön makinesi ile sıcak hava üfleyin (asla alev tabancası kullanmayın). Ve direncini tekrar ölçün. Sensör ısındıkça direnç değerlerinde bir değişiklik olup olmadığına bakın. Isınan sensörün direnci değişmiyorsa arızalı ve değiştirilmesi gerekmektedir. Sensör negatif termistör ise değerler yavaş yavaş azalmalı, pozitif termistör ise kademeli olarak artmalıdır. Eğer değerler aniden yükselirse (sonsuz direnç) veya kısa süreli okursa (az dirençli veya dirençsiz), arızalı bir sensörünüz vardır.

Hassas bir ölçüm için hava sıcaklık sensörü direncinin teknik özelliklerine bakılmalı, ardından düşük, orta ve yüksek sıcaklıklarda sensörün direncini ölçmelisiniz. Soğukken belirtilen aralıklarda okuma yapan bir sensör, yüksek sıcaklıklarda değerlerin dışına çıkabilir. Veya tam tersi bir okuma gerçekleştirebilir. Bu durumda sensör yine arızalıdır ve değiştirilmelidir.

 

Hava Sıcaklık Sensörü Temizleme veya Değiştirme

Kirlenmiş bir sensörü temizlemek ve tekrar kullanmak mümkündür. Kontaminantları sensörün ucundan sökünüz ve sensörü emme manifoldundan çıkarınız. Ardından sensörü elektronik temizleyici sprey püskürterek temizleyiniz. MAF sensörü içine monte edilen sensörleri temizlemek için aerosol elektronik temizleyiciler kullanılır. Başka türde temizleyiciler kimyasal kalıntılar bırakacağından, plastik mahfazaya veya tellere zarar verebilir veya farklı sorunlara yol açabilir.

Hava sıcaklık sensörünü değiştirirken, sensör gövdesine veya plastik emme manifoldundaki dişlere zarar vermemek için aşırı sıkmamaya dikkat ediniz. Değiştirilen sensör için herhangi bir ayar yapılmasına gerek yoktur.